Το 2000 η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης αγόρασε τη Βιβλιοθήκη και τμήμα του αρχείου του τεχνοκρίτη Α.Γ. Ξύδη (1918-2004). Το τελευταίο αφορά στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης και διαιρείται σε δύο επιμέρους συλλογές: Έλληνες και Κύπριοι Καλλιτέχνες και Εκθέσεις των Ελληνικών Γκαλερί. Τον Οκτώβριο του 2014 ξεκίνησε το έργο της καταλογογράφησης και ψηφιοποίησης του αρχειακού υλικού από μεταπτυχιακούς φοιτητές του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ιστορία της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το έργο βρίσκεται υπό εξέλιξη.

Στιγμιότυπο από τη μετακόμιση της βιβλιοθήκης και του αρχείου Α. Γ. Ξύδη από την Αθήνα στην Κρήτη

Από αριστερά: Μιχάλης Τζεκάκης, διευθυντής τότε της Βιβλιοθήκης του Π.Κ., Κώστας Παπαδάκης, υπάλληλος Κλειστών Συλλογών, Α. Γ. Ξύδης και Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Π.Κ

Αλέξανδρος Γ. Ξύδης (1918-2004)

Ο Α. Γ. Ξύδης με τον Ν. Εγγονόπουλο, Αθήνα 1947

Γιος του Γεωργίου Ξύδη και της Αλεξάνδρας Δραγούμη, κόρης του πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη. Γεννήθηκε στο Λίβερπουλ και σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και ιστορία της τέχνης στα πανεπιστήμια του Παρισιού και του Μονάχου. Εργάστηκε από το 1940 στο Διπλωματικό Σώμα υπηρετώντας διαδοχικά στην Αθήνα, το Μαρόκο, Καζαμπλάνκα, την Καμπέρα, το Λονδίνο και τη Δαμασκό. Στο Λονδίνο, τη δεκαετία του 1950, υπηρέτησε μαζί με τον Γιώργο Σεφέρη, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία και του οποίου επιμελήθηκε την έκδοση του Πολιτικού Ημερολογίου (1979, 1985).

Υπήρξε σημαντικός τεχνοκρίτης και ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Τεχνοκριτικών, της οποίας διετέλεσε για πολλά χρόνια γραμματέας και πρόεδρος. Διατηρούσε σημαντική συλλογή με έργα χαρακτικής και ζωγραφικής, τα οποία δώρισε το 2001 στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Μέρος του πολιτικού αρχείου του είχε δωρίσει στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Ήταν εκδότης του περιοδικού Τετράδιο 1945-1947. Είχε δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα και μονογραφίες για Έλληνες καλλιτέχνες (Θεοτοκόπουλος, Καπράλος, Παρθένης, Μπουζιάνης, Τσαρούχης, Εγγονόπουλος, Χατζηκυριάκος-Γκίκας κ.ά.) καθώς και μελέτες σχετικά με τη νεοελληνική τέχνη (Προτάσεις για την Ιστορία της Νεοελληνικής Τέχνης, 1976) και παράλληλα επιμελήθηκε σημαντικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εξέδωσε επίσης μια μελέτη για το Κυπριακό (1993). Με τα κείμενα και τη δράση του σφράγισε τη φυσιογνωμία της ελληνικής εικαστικής κριτικής και συνέβαλε στη διαμόρφωση της νεωτερικής τέχνης στην Ελλάδα την περίοδο 1940-1990.

Καταλογογράφηση και ψηφιοποίηση του Αρχείου Νεοελληνικής Τέχνης Αλέξανδρου Γ. Ξύδη

Η καταλογογράφηση και ψηφιοποίηση του υλικού ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2014 στα πλαίσια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ιστορία της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Ευγένιο Δ. Ματθιόπουλο. Τον σχεδιασμό, την εποπτεία και καθοδήγηση του έργου σε θέματα καλογογράφησης και ψηφιοποίησης, καθώς και τη διόρθωση και καταχώρηση των δεδομένων στην ΑΝΕΜΗ είχε η κ. Ελένη Κωβαίου, υπεύθυνη των Κλειστών Συλλογών του Παν. Κρήτης.

Για τη δημιουργία της ψηφιακής συλλογής εργάστηκαν στην καταλογογράφηση και ψηφιοποίηση οι μεταπτυχιακοί φοιτητές:

Οκτώβριος 2014-Ιούνιος 2015

Άννα Αδρασκέλα
Μαριλένα Μαραγκάκη
Μαργαρίτα Μαρκάκη
Ίλια Μοτάκη
Στέλιος Ραπτάκης

Φεβρουάριος 2015-

Γιώργος Καραταράκης
Δήμητρα Πετρουλάκη
Δημήτρης Τσατσαρώνης

Ιούνιος 2015-

Δέσποινα Μαγγίνα

Σεπτέμβριος 2015-

Μυρτώ Γερουλάνου
Ιωάννου Σαββίνα
Γιώργος Παπαργυρίου
Βασιλική Χούχλια